بررسی کمیت تروپان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین در اندام‌های هوایی و زیرزمینی چند گونه بنگ‌دانه (Hyoscyamus spp.) در ایران

مقدمه: گونه‌های مختلف جنسHyoscyamus  منبع غنی از تروپان ‌‌آلکالوئیدها بویژه هیوسیامین و اسکوپولامین هستند. این ترکیبات از نظر دارویی جزء تروپان ‌آلکالوئید‌های مهم هستند که به طور منحصر به فرد توسط گیاهان تولید می‌شوند. هدف: بررسی میزان تروپان‌ آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین در اندام‌های زیر‌زمینی و هوایی گونه‌های جنس بنگ‌دانه شامل گونه‌های H. kotschyanus ، H. squarrosus، H. pusillus، H. kurdicus،H. scoparia و  .H. orthocarpus روش بررسی: این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. بذور گونه‌های هیوسیاموس بعد از کشت، در اتاق رشد تحت دمای 25 درجه سانتی‌گراد و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی قرار داده شدند. نمونه‌ها از اندام‌های خشک شده زیر‌زمینی و هوایی گیاهان 6 الی 7 ماهه عصاره‌گیری و پس از آن میزان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین توسط دستگاه HPLC ارزیابی شد. نتایج: میزان هیوسیامین و اسکوپولامین در گونهH. orthocarpus  نسبت به سایر گونه‌ها بیشتر بود و مجموع این دو ترکیب در این گونه (81/15 میلی‌گرم برگرم وزن خشک) حدود دو برابر گونه H. kotschyanus (45/7 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و چندین برابر سایر گونه‌های مورد بررسی بود. هیوسیامین ترکیب اصلی گونهH. orthocarpus  بود. کمترین میزان هیوسیامین و اسکوپولامین مربوط به گونه H. pusillus بود. نتیجه‌گیری: دو گونهH. orthocarpus  و H. kotschyanus به دلیل داشتن مقادیر بیشتر هیوسیامین و اسکوپولامین می‌توانند به عنوان منبع غنی از این تروپان ‌آلکالوئیدها با مطالعات بیشتر در صنایع دارویی مورد توجه قرار گیرند.